Ενδομητρίωση: Διάγνωση & θεραπεία

Περίπου 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν κάποιο βαθμό ενδομητρίωσης και  σε πολλές περιπτώσεις η μη έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα. Τα συμπτώματα παρουσιάζονται κυρίως στην ηλικία των 25 – 40 ετών. Ωστόσο, πολλές γυναίκες μπορεί να μην εμφανίσουν τα συμπτώματα.

 

Πώς δημιουργείται

Η ενδομητρίωση είναι μια κατάσταση κατά την οποία αναπτύσσεται ιστός παρόμοιος με αυτόν του ενδομητρίου της μήτρας σε διάφορες θέσεις εκτός της μήτρας. Οι πιο συχνές θέσεις εμφάνισης είναι στα εξαρτήματα (ωοθήκες, σάλπιγγες) και στους συνδέσμους της μήτρας (ιερομητρικοί σύνδεσμοι). Άλλες εντοπίσεις μπορεί να είναι οπουδήποτε μέσα στην πύελο, ενώ μπορεί να προσβάλλει ακόμη και το έντερο ή την ουροδόχο κύστη.

Το πρόβλημα που δημιουργείται είναι ότι κάθε μήνα οι ωοθήκες παράγουν ορμόνες που ερεθίζουν τα κύτταρα του ενδομητρίου ώστε να προετοιμαστούν για να δεχθούν το ωάριο. Όμως και τα κύτταρα του ενδομητρίου που βρίσκονται έξω από την κοιλότητα της μήτρας απαντούν με τον ίδιο τρόπο σ’αυτό το ερέθισμα αλλά δεν έχουν την ικανότητα να αποχωρίζονται στη διάρκεια της περιόδου ,από τον ιστό στον οποίο βρίσκονται. Αυτή η συνεχής διαδικασία προκαλεί ουλές και συμφύσεις στις ωοθήκες και στις σάλπιγγες.Πολλές φορές η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει και υπογονιμότητα καθώς δεν επιτρέπει  τη μεταφορά του ωαρίου από την ωοθήκη στη σάλπιγγα.

 

Συμπτώματα

Η ενδομητρίωση αποτελεί την κύρια αιτία χρόνιου πυελικού άλγους σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.

Μπορεί επίσης να προκαλέσει:

•  Πόνο πριν την έναρξη της περιόδου
•  Πόνο στη διάρκεια της περιόδου (δυσμηνόρροια)
•  Πόνο στη διάρκεια σεξουαλικής επαφής (δυσπαρευνία)
•  Πόνο στην οσφυϊκή χώρα
•  Φούσκωμα κοιλιάς
•  Χρόνια κόπωση
•  Δυσουρία - Αιματουρία
•  Διαταραχές στην κένωση
•  Υπογονιμότητα

Διάγνωση

Η διάγνωση της ενδομητρίωσης γίνεται μόνο μετά την εντόπιση, εξαίρεση και ιστολογική εξέταση ύποπτων περιοχών στη διάρκεια χειρουργικής επέμβασης (συνήθως λαπαροσκόπηση). Η πραγματοποίηση χειρουργικής επέμβασης είναι ο μόνος ασφαλής τρόπος τόσο για τη διάγνωση, όσο και για την εκτίμηση της ακριβής έκτασης της. Η ενδομητρίωση μπορεί να εμφανισθεί ως κόκκινες, καφέ ή λευκές βλάβες στην πύελο, ενώ αρκετά συχνά μπορεί να αναπτυχθούν ενδομητριωσικές κύστεις στις ωοθήκες (ενδομητρίωμα) ή εκτεταμένες συμφύσεις.

Θεραπεία ενδομητρίωσης

Η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης έχει ως στόχο την αντιμετώπιση και υποχώρηση των συμπτωμάτων που σχετίζονται με αυτή και μπορεί να γίνει φαρμακευτικά ή  και χειρουργικά. Η μέθοδος που θα επιλεχθεί εξαρτάται από το βαθμό εξάπλωσης της ενδομητρίωσης, τα συμπτώματα, την ηλικία της γυναίκας και το κατά πόσο αυτή έχει ολοκληρώσει ή όχι τον οικογενειακό της προγραμματισμό.

Φαρμακευτική θεραπεία

Από του στόματος αντισυλληπτικά: Η χρησιμοποίησή τους έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση του πόνου και της απώλειας αίματος στη διάρκεια της περιόδου. Ωστόσο δεν επιτυγχάνεται πλήρης εξάλειψη των συμπτωμάτων και δεν είναι κατάλληλη αγωγή για γυναίκες που επιθυμούν άμεσα εγκυμοσύνη.

Προγεσταγόνα: Η προγεστερόνη καταστέλλει την ανάπτυξη του ενδομητρίου τόσο εντός της μήτρας, όσο και εκτός. Σε πολλές περιπτώσεις αντιμετωπίζεται αποτελεσματικά ο πόνος περιόδου και η απώλεια αίματος καθώς και τα υπόλοιπα συμπτώματα που σχετίζονται με ενδομητρίωση. Όπως όμως και με τα αντισυλληπτικά η θεραπεία με προγεστερόνη δεν συστήνεται σε γυναίκες που επιθυμούν άμεσα εγκυμοσύνη.

Ενδομήτριο σπείραμα λεβονοργεστρέλης (Mirena): Το ενδομήτριο σπείραμα απελευθερώνει σταθερή ποσότητα προγεστερόνης (λεβονοργεστρέλη) στην ενδομήτρια κοιλότητα κάθε μέρα. Τοποθετείται πολύ εύκολα μέσα στη μήτρα και λειτουργεί ως αντισυλληπτική μέθοδος, καταστέλλοντας το ενδομήτριο και παράλληλα αντιμετωπίζονται σε σημαντικό βαθμό ο πόνος περιόδου και η σοβαρή απώλεια αίματος.

GnRH αγωνιστές: Η θεραπεία αυτή καταστέλλει τελείως την παραγωγή οιστρογόνων οδηγώντας σε ατροφία του ενδομητρίου. Αντιμετωπίζονται έτσι τα συμπτώματα της ενδομητρίωσης, αλλά οι ανεπιθύμητες ενέργειες (όπως η απώλεια οστικής μάζας) είναι ιδιαίτερα σημαντικές και καθιστούν απαγορευτική την μακροχρόνια χρήση.

 

Πότε ενδείκνυται η χειρουργική θεραπεία

Σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις όπου η ενδομητρίωση προσκαλεί πολλές συμφύσεις που δε δύναται να αντιμετωπισθούν φαρμακευτικά, η ενδομητρίωση μπορεί να αντιμετωπισθεί χειρουργικά με την αφαίρεση των προσβεβλημένων περιοχών, τις περισσότερες φορές με λαπαροσκόπηση. Ο έλεγχος γίνεται με τη διαγνωστική λαπαροσκόπηση η οποία είναι μια μέθοδος για να δούμε το εσωτερικό της κοιλιάς και να θέσουμε τη διάγνωση ή και να καταστρέψουμε μικρές εστίες ενδομητρίωσης. Αυτό παρέχει υποχώρηση των συμπτωμάτων και βελτίωση της γονιμότητας έως και 70% ενδομητριωμάτων ή συμφύσεων.

Παρόλαυτα η συντηρητική χειρουργική αντιμετώπιση μπορεί να μη δώσει την οριστική λύση, καθώς πρόσφατες μελέτες αποδεικνύουν ένα ποσοστό υποτροπής έως 35% μετά από χειρουργική θεραπεία και μπορεί να απαιτηθεί νέα επέμβαση.Σαν ύστατη επιλογή σε γυναίκες που έχουν ολοκληρώσει τον οικογενειακό τους προγραμματισμό προσφέρεται η επιλογή ολικής Υστερεκτομής με αμφοτερόπλευρη Εξαρτηματεκτομή (σάλπιγγες, ωοθήκες).

Αν, λοιπόν, έχετε κάποια από τα συμπτώματα που προαναφέρθηκαν, είναι καλό να το συζητήσετε με το γιατρό σας ώστε να τα συνεκτιμήσει  στη διάγνωσή του. Αν υπάρχει κληρονομικότητα, δηλαδή, έχετε μητέρα ή αδερφή με τη νόσο ή εάν δεν μπορείτε να εγκυμονήσετε μετά από ένα έτος προσπάθειας για σύλληψη ο γιατρός σας πολύ πιθανό να σας ζητήσει έλεγχο για ύπαρξη ενδομητρίωσης.