«Σιδεράκια»: δεν είναι μόνο για παιδιά

Όλο και περισσότεροι ενήλικες κάνουν ορθοδοντικές θεραπείες για να διορθώσουν προβλήματα που προϋπήρχαν ή δημιουργήθηκαν με το πέρασμα των χρόνων και να αποκτήσουν τέλειο χαμόγελο. Και οι ορθοδοντικοί τους προσφέρουν μηχανισμούς ειδικά σχεδιασμένους για να είναι πιο διακριτικοί ή ακόμα και «αόρατοι» σε σύγκριση με τα παραδοσιακά μεταλλικά «σιδεράκια».

Στατιστικές μελέτες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι περίπου ένας στους τρεις ορθοδοντικούς ασθενείς είναι πλέον ενήλικας. Εκτός από τα άτομα εκείνα που αποφασίζουν να διορθώσουν στην ενήλικη ζωή τους παλιά ορθοδοντικά προβλήματα όπως ο συνωστισμός, ο προγναθισμός, η χασμοδοντία, η αυξημένη κατακόρυφη πρόταξη  και άλλα προβλήματα κακής σύγκλεισης, πολλοί ενήλικες καταφεύγουν στην βοήθεια του ορθοδοντικού για να διορθώσουν προβλήματα που προκύπτουν εξ αιτίας και άλλων οδοντιατρικών προβλημάτων.

Ένα τέτοιο κλασικό παράδειγμα είναι τα διαστήματα που εμφανίζονται ξαφνικά ανάμεσα στα δόντια τους. Αυτά συνήθως υποκρύπτουν κάποιο περιοδοντικό πρόβλημα το οποίο πρέπει να διορθωθεί προτού γίνει η ορθοδοντική θεραπεία, για να αποτραπεί το ενδεχόμενο επιδείνωσης και τελικά πρόωρης απώλειας των δοντιών.

Ένας άλλος συνηθισμένος λόγος ορθοδοντικής θεραπείας είναι όταν ο ενήλικας ανακαλύπτει ένα νεογιλό δόντι (συνήθως κυνόδοντα) στη θέση του μόνιμου και χρειάζεται ειδική θεραπεία για να αποκαλυφθεί το έγκλειστο δόντι και  να έρθει στην κανονική του θέση στο στόμα.

Σε αρκετές περιπτώσεις η ορθοδοντική θεραπεία είναι απαραίτητη στο πλαίσιο της προετοιμασίας για οδοντικά εμφυτεύματα ή ακίνητους μηχανισμούς όπως οι «γέφυρες». Στις περιπτώσεις αυτές διορθώνονται πρώτα οι θέσεις των παρακείμενων δοντιών και προετοιμάζεται το στόμα ώστε να υπάρξει τελικά ένα άριστο προσθετικό αποτέλεσμα.

Τέλος, μια απαιτητική κατηγορία ασθενών είναι τα άτομα που εμφανίζουν έντονες δυσμορφίες στο πρόσωπο που έχουν σαν βάση σκελετικές δυσαρμονίες στην άνω ή κάτω γνάθο. Η συνδυαστική προσέγγιση ορθοδοντικής και γναθοχειρουργικής θεραπείας δίνει πραγματικά ιδιαίτερα εντυπωσιακά αποτελέσματα τόσο στην αισθητική όσο και την σύγκλειση και την λειτουργία του στόματος.

«Αν και οι βασικές αρχές για ίσιωμα των δοντιών είναι λίγο-πολύ ίδιες σε όλες τις ηλικίες, στους ενήλικες πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή κυρίως στα περιοδοντικά προβλήματα, τα οποία και πρέπει να αντιμετωπίζονται πριν την έναρξη οποιασδήποτε ορθοδοντικής θεραπείας», αναφέρει η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, ειδική ορθοδοντικός παιδιών & ενηλίκων. «Δυσκολίες μπορεί να δημιουργήσουν και οι δεκαετίες οδοντιατρικών πράξεων (π.χ. σφραγίσματα, απονευρώσεις) που έχουν προηγηθεί, καθώς και το γεγονός ότι τα δόντια και τα οστά της γνάθου έχουν ολοκληρώσει προ πολλού την ανάπτυξή τους, επομένως οι μεταβολές των ιστών συντελούνται με διαφορετικούς ρυθμούς απ’ ότι στα παιδιά».

Σε σχεδόν μία στις τρεις περιπτώσεις, ο ενήλικας που χρειάζεται «σιδεράκια» τα φορούσε και στην παιδική/εφηβική ηλικία, αλλά τα δόντια του έχασαν πάλι την σύγκλεισή τους επειδή διέκοψε πρόωρα το στάδιο συγκράτησης, το οποίο είναι απαραίτητο μετά την ολοκλήρωση της ορθοδοντικής θεραπείας. Στο στάδιο αυτό χρησιμοποιούνται ειδικά συγκρατητικά µέσα για να διατηρηθούν τα δόντια παθητικά στη νέα τους θέση έως ότου σταθεροποιηθούν.

Όλα αυτά σημαίνουν ότι «η ορθοδοντική στους ενήλικες, όπως άλλωστε και στα παιδιά, απαιτεί στενή συνεργασία με το γενικό οδοντίατρο, αλλά επιπρόσθετα μπορεί να χρειαστεί συνεργασία και με άλλες ειδικότητες της οδοντιατρικής, όπως η περιοδοντολογία, η προσθετική, η ενδοδοντία και η γναθοχειρουργική σε περιπτώσεις έντονης σκελετικής δυσαρμονίας. Κατά συνέπεια έχει μεγάλη σημασία να γίνεται σωστά η επιλογή του ορθοδοντικού και της ομάδας που θα αναλάβει τον ασθενή» υπογραμμίζει η Δρ. Δούμα-Μιχελάκη.

Πέρα από τη διόρθωση των προβλημάτων και το άριστο αισθητικό αποτέλεσμα, η ορθοδοντική θεραπεία έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι μπορεί να βοηθήσει τους ασθενείς να διατηρήσουν τα δόντια τους για όλη τους τη ζωή. Μελέτες έχουν δείξει πως έπειτα από ορθοδοντικές παρεμβάσεις οι ασθενείς έχουν μεγαλύτερο κίνητρο για να φροντίζουν σχολαστικά τη στοματική υγιεινή τους και αυτό μακροπρόθεσμα έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία των δοντιών.

Μέχρι ποια ηλικία μπορεί ένας ενήλικος να βάλει «σιδεράκια»; Ανώτατο ηλικιακό όριο δεν φαίνεται να υπάρχει, αρκεί να θυμόμαστε ότι η ορθοδοντική θεραπεία ξεκινά σε ένα υγιές στόμα απαλλαγμένο από τερηδόνα και φλεγμονές των ούλων. Επίσης, γενικά προβλήματα υγείας όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και άλλες συστηματικές νόσοι προϋποθέτουν συνεργασία με τον θεράποντα γιατρό.

Η χρήση διφοσφωνικών σκευασμάτων που χρησιμοποιούν γυναίκες στην εμμηνόπαυση επιδρά στις ορθοδοντικές μετακινήσεις και το κάπνισμα μπορεί να επιδεινώσει δραματικά τα περιοδοντικά προβλήματα.

Οι μηχανισμοί που χρησιμοποιούνται κατά την ορθοδοντική θεραπεία μπορεί να είναι κινητοί (ο ασθενής μπορεί να τους βγάλει μόνος από το στόμα) ή ακίνητοι (αφαιρούνται μόνο από τον ορθοδοντικό). Για αισθητικούς λόγους, οι ακίνητοι που χρησιμοποιούνται στους ενήλικες είναι από πορσελάνη ώστε να μειώνεται σημαντικά η εμφάνισή τους όταν προσκολλώνται στην πρόσθια επιφάνεια των δοντιών.

Υπάρχει επίσης η δυνατότητα χρήσης «αόρατων» μηχανισμών που τοποθετούνται στην γλωσσική, την εσωτερική δηλαδή επιφάνεια των δοντιών. Η γλωσσική ορθοδοντική, όπως λέγεται η μέθοδος, επινοήθηκε στην Αμερική στις αρχές της δεκαετίας του 1970, τελειοποιήθηκε στο πέρασμα του χρόνου και σήμερα εφαρμόζεται για σχεδόν όλα τα ορθοδοντικά προβλήματα των ενήλικων. Το μειονέκτημά της είναι ότι απαιτεί από τον ασθενή μεγάλη προσήλωση στη θεραπεία, πιστή τήρηση των συμβουλών του ορθοδοντικού και άριστη στοματική υγιεινή. Χρειάζεται επίσης διάστημα μίας ή δύο εβδομάδων για να προσαρμοστεί ο ασθενής στο νέο παροδικό στοματικό περιβάλλον, όσον αφορά την ομιλία.

Τέλος, η χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας έδωσε στους ορθοδοντικούς την δυνατότητα θεραπειών με χρήση διαφανών ναρθήκων. Οι νάρθηκες αυτοί μπορούν σε πολλές περιπτώσεις να χρησιμοποιηθούν αντί της κλασσικής ορθοδοντικής με σιδεράκια, χωρίς αυτό να σημαίνει ούτε ότι είναι πανάκεια ούτε μια εύκολη λύση. Απαιτούν ειδικό σχεδιασμό από τον ορθοδοντικό ο οποίος γνωρίζει πλήρως τις βιολογικές διαδικασίες του ανθρώπινου οργανισμού, τις απαιτήσεις και τις επιπτώσεις των αντίστοιχων δυνάμεων, τονίζει η κ. Δούμα-Μιχελάκη.

Έρευνα της Αμερικανικής Ομοσπονδίας Ορθοδοντικών  2014 έδειξε ότι το 72% των ενηλίκων ασθενών είχαν ερωτήματα όπως «τι θα πουν οι άλλοι;», «μήπως είμαι πολύ μεγάλος;», «πως θα φαίνομαι;» πριν την έναρξη της ορθοδοντικής. Μετά την έναρξη σχεδόν κανείς δεν είχε πια τα ίδια ερωτηματικά. Στο τέλος, η επίδραση που αναφέρεται όχι μόνο στην υγεία του στόματος αλλά κυρίως στην ψυχολογική και συναισθηματική υγεία των ενηλίκων ορθοδοντικών ασθενών είναι εντυπωσιακή.