Προστάτης: Απαραίτητη η εξέταση PSA σε όλους τους άνδρες

Τον προληπτικό έλεγχο όλων των ανδρών για καρκίνο του προστάτη, ακριβώς όπως συνιστάται σε όλες τις γυναίκες να κάνουν προληπτικά μαστογραφία για τον καρκίνο του μαστού, συνέστησε προσφάτως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Σύμφωνα με αναθεωρημένες συστάσεις που εξέδωσε, ο προληπτικός έλεγχος πρέπει να γίνεται με μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA) σε τακτά χρονικά διαστήματα. Ο έλεγχος πρέπει να συνεχίζεται μέχρι την ηλικία των 70 ετών. Αν κριθεί απαραίτητο, οι άνδρες πρέπει να εξετάζονται και με ειδική μαγνητική τομογραφία.

Η Επιτροπή αναφέρει ότι οι αναθεωρημένες συστάσεις κρίθηκαν απαραίτητες διότι ένας στου δύο κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να εκδηλώσει κάποια μορφή καρκίνου κάποια στιγμή στη ζωή του και έως το 2035 ο καρκίνος θα αποτελεί την κύρια αιτία θανάτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκτός κι αν ληφθούν πιο αυστηρά μέτρα εναντίον του. Η έγκαιρη διάγνωση μέσω του προσυμπτωματικού ελέγχου του πληθυσμού, είναι ένα από αυτά.

Τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής χαιρέτησε η Ευρωπαϊκή Ουρολογική Εταιρεία (EAU). Σε ανακοίνωση που εξέδωσε αποκαλεί τον καρκίνο του προστάτη «σιωπηρό δολοφόνο» και τις νέες συστάσεις «καθοριστικές» για την πορεία των πασχόντων από τη νόσο.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι η συχνότερη μορφή κακοήθους νόσου στους άνδρες και η δεύτερη κυριότερη αιτία θανάτου τους από καρκίνο. Υπολογίζεται ότι κάθε άνδρας έχει μία στις οκτώ πιθανότητες να τον εκδηλώσει κάποια στιγμή στη ζωή του. Κάθε χρόνο σχεδόν 450.000 άνδρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση μαθαίνουν ότι πάσχουν από αυτόν, ενώ περισσότεροι από 70.000 χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας του.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι σχεδόν πάντοτε (σε περισσότερο από το 99% των περιπτώσεων) ιάσιμος όταν ανιχνεύεται σε αρχικό στάδιο. Αν, όμως, η διάγνωση καθυστερήσει πολύ και ανιχνευθεί όταν πια υπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις, οι πιθανότητες ιάσεως μειώνονται στο ένα τρίτο.

Στη χώρα μας περισσότεροι από 6.200 άνδρες μαθαίνουν κάθε χρόνο ότι έχουν καρκίνο του προστάτη, όπως αναφέρει η Διεθνής Υπηρεσία Έρευνας του Καρκίνου (IARC) που υπάγεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σε περισσότερους από 1.800 ανέρχονται εκείνοι που πεθαίνουν ετησίως εξαιτίας του.

Η εξέταση του PSA αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την έγκαιρη διάγνωσή του, παρότι δεν είναι τέλεια. «Το PSA είναι μία πρωτεΐνη που παράγεται μόνο από ορισμένα κύτταρα του προστάτη. Η πρωτεΐνη αυτή εκκρίνεται από τον προστάτη στο σπέρμα, για να το υγροποιήσει μετά την εκσπερμάτιση. Μικρή ποσότητα του PSA, όμως, διαφεύγει στο αίμα και μπορεί να ανιχνευθεί με την εξέταση.

Ωστόσο τα επίπεδα του PSA δεν αυξάνονται μόνο σε περίπτωση καρκίνου, αλλά και καλοηθών παθήσεων του προστάτη, όπως η προστατίτιδα και η καλοήθης υπερπλασία του αδένα. Μπορεί επίσης να αυξηθούν μετά από διέγερση του προστάτη, όπως λ.χ. συμβαίνει μετά την εκσπερμάτιση, μετά από έντονες ασκήσεις όπως η ποδηλασία ή μετά από ιατρικές πράξεις (π.χ. κυστεοσκόπηση)», εξηγεί ο Χειρουργός-Ουρολόγος δρ Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας.

Παρότι, όμως, ως εξέταση το PSA έχει περιορισμούς, έχει διαπιστωθεί πως όταν ο προσυμπτωματικός έλεγχος του πληθυσμού είναι καλά οργανωμένος, επιτυγχάνεται σημαντική μείωση στη θνησιμότητα από καρκίνο του προστάτη. «Σε αυτό συμβάλλουν σημαντικά και νέα εργαλεία που έχουμε στα χέρια μας, όπως η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία προστάτη, την οποία συνιστά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή», εξηγεί ο κ. Πούλιας. «Η εξέταση αυτή μπορεί να εντοπίσει με μεγάλη ακρίβεια τα σημεία (εστίες) του προστάτη που είναι ύποπτα για καρκίνο. Με αυτό τον τρόπο μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο λανθασμένου αποτελέσματος που είναι υπαρκτός με το PSA. Μειώνει επίσης τον κίνδυνο να γίνουν αχρείαστες θεραπείες στους ασθενείς».

Μελέτες έχουν δείξει ότι το PSA μπορεί να αρχίσει να αυξάνεται 5-10 χρόνια πριν αναπτυχθεί ο καρκίνος. Δεδομένου ότι ο καρκίνος του προστάτη είναι πιο συχνός στους άνδρες ηλικίας άνω των 60 ετών, ο ετήσιος προληπτικός έλεγχος συνήθως συνιστάται να αρχίζει στην ηλικία των 50 ετών. Αν, όμως, ένας άνδρας έχει έναν συγγενή πρώτου βαθμού με τη νόσο, πρέπει να αρχίσει να ελέγχεται από τα 45 έτη. Και αν έχει δύο ή περισσότερους νοσούντες συγγενείς πρώτου βαθμού, πρέπει να αρχίσει να ελέγχεται από τα 40 του.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενθαρρύνει τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να υιοθετήσουν τις νέες συστάσεις της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα διεξαχθεί τον Δεκέμβριο του 2022. Συνιστά επίσης να εξασφαλίσουν ισότιμη πρόσβαση όλων των κατοίκων τους στις εξετάσεις, με κάλυψη των αναγκών των ευπαθών κοινωνικοοικονομικών ομάδων, των ατόμων με αναπηρία και των κατοίκων αγροτικών ή απομακρυσμένων περιοχών.