Κορονοϊός – εμβόλιο: Η συναίνεση του ασθενή

Αθανασία Παππά
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Αντιρευματικού Αγώνα

Ο ιατρός έχει υποχρέωση να ενημερώνει και να λέει την αλήθεια στον ασθενή και, αντίστοιχα, ο ασθενής έχει δικαίωμα στην έγκυρη πληροφόρηση όσον αφορά σε όλα τα δεδομένα που χρειάζεται για να λάβει οποιαδήποτε ενημερωμένη απόφαση σχετικά με κάθε ιατρική πράξη, στην οποία πρόκειται να υποβληθεί αλλά και την θεραπεία, που επρόκειτο να λάβει. Ο ασθενής έχει το δικαίωμα στην ενημέρωση και στο να γνωρίζει την πλήρη εικόνα των ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών παραμέτρων της κατάστασης του, το δικαίωμα πρόσβασης στα στοιχεία του, καθώς δικαίωμα να γίνεται σεβαστή η αξιοπρέπεια και η προσωπικότητά του. Το άρθρο 11 παρ. 1 του Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας (Κ.Ι.Δ.) κάνει λόγο για αυτό το καθήκον του ιατρού, ενώ στο Νόμο 3418/2005, Κ.Ι.Δ. κεφάλαιο Γ, άρθρο 11 γίνεται λόγος για το δικαίωμα του ασθενή στην ενημέρωση.

Επίσης, στο κεφάλαιο Γ, άρθρο 319 γίνεται αναφορά και στα πειθαρχικά παραπτώματα. Αν ο ασθενής δεν ενημερωθεί πλήρως και στην έκταση που επιβάλλεται με κατάλληλο τρόπο, ώστε να κατανοεί πλήρως όλες τις πληροφορίες, τότε η συναίνεση που θα δώσει δεν είναι ισχυρή και ο άδικος χαρακτήρας της ιατρικής πράξης παραμένει.

Η υποχρέωση της ενημέρωσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν είναι μόνο στην αρχή αλλά και καθ’ όλη την διάρκεια της θεραπείας. Ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώνεται από τον ιατρό του, που γνωρίζει την κατάσταση της υγείας του, σε γλώσσα που κατανοεί και η ενημέρωση μπορεί να είναι είτε γραπτή είτε προφορική. Η διαφορά της μίας από την άλλη είναι ότι στην γραπτή ενημέρωση αποδεικνύει ότι έγινε και κατοχυρώνεται ο ιατρός ενώ στην προφορική θα πρέπει να ενημερώνεται σχετικά και ιατρικό αρχείο του ασθενή και να υπογράψουν ως μάρτυρες άλλοι ιατροί ή νοσηλευτές. Η ενημέρωση είναι αναπόσπαστο στοιχείο της θεραπευτικής διαδικασίας και σαν τέτοιο πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Η ενημέρωση του ασθενή δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι παραπλανητική και να βασίζεται σε συντομογραφίες ή ορολογίες άγνωστες προς εκείνον. Θα πρέπει να είναι πλήρως κατανοητή ώστε να μπορεί να αποφασίζει σχετικά με την παροχή της συναίνεσης ή όχι. Σε αντίθετη περίπτωση ο ασθενής έχει έλλειμμα των απαραίτητων γνώσεων και η συναίνεση που μπορεί να χορηγήσει δεν είναι ενημερωμένη και άρα άκυρη. Το έντυπο ενημέρωσης ή συναίνεσης δεν έχει καμία σχέση και δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ενημέρωση από τον ιατρό. Η ενημέρωση ωστόσο θα πρέπει να γίνεται σε χρόνο, που η κρίση του ασθενή δεν επηρεάζεται από το stress ή γίνεται κάτω από πίεση.

Η ενημέρωση διακρίνεται σε τρεις μορφές. Την θεραπευτική ενημέρωση, την ενημέρωση του ασθενή για την γενική κατάσταση του και τη νομιμοποιητική ενημέρωση. Η ενημέρωση αφορά τη φύση, το σκοπό και τους κινδύνους της ιατρικής πράξης. Ο ασθενής, επίσης, θα πρέπει να ενημερώνεται σχετικά με το περιεχόμενο και το αποτέλεσμα της ιατρικής πράξης, την πρόγνωση, την περίοδο της θεραπείας, τις συνέπειες, τους ενδεχόμενους κινδύνους ή επιπλοκές, τις εναλλακτικές λύσεις που υπάρχουν.

Σχετικά με το έντυπο συναίνεσης που βλέπουμε να κυκλοφορεί αυτές τις μέρες για το εμβόλιο έναντι του COVID-19, αναρωτιόμαστε αν έχει γίνει η κατάλληλη ενημέρωση και η κατάλληλη εκπαίδευση προς το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό, που πρόκεται να ασχοληθεί με την πράξη του εμβολιασμού, ώστε να ενημερώσει πλήρως και επιστημονικώς τεκμηριωμένα και τους πολίτες και ειδικότερα τους πολίτες, που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Οι ερωτήσεις που θα μπορούσα να θέσω ως ασθενής είναι πολλές και θα ήθελα να λάβω τεκμηριωμένες απαντήσεις, πριν υπογράψω και δώσω την συγκατάθεση μου. Βάση της νομοθεσίας έχω κάθε δικαίωμα σε αυτό.

Η στελέχωση τέτοιον δομών, όπως τα εμβολιαστικά κέντρα, με ποιοτικά καταρτισμένο και εκπαιδευμένο ανθρώπινο δυναμικό αποτελεί βασική προϋπόθεση για την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών υγείας. Οι σχεδιαστές της πολιτικής υγείας οφείλουν να σχεδιάσουν και να αναπτύξουν μηχανισμούς προσέλκυσης και διατήρησης ικανού και επαρκούς προσωπικού, που διαθέτει τις κατάλληλες δεξιότητες για την παροχή αποτελεσματικών υπηρεσιών. Η κατεύθυνση αυτή προϋποθέτει στελέχωση με ανθρώπινο δυναμικό το οποίο είναι κατάλληλα εκπαιδευμένο που ανανεώνει τις γνώσεις του και βελτιώνει τις δεξιότητες του, συμμετέχοντας παράλληλα σε εξειδικευμένα προγράμματα συνεχούς κατάρτισης.