Kατάθλιψη: Ποια είναι τα συμπτώματα για το σώμα και την ψυχή;

Η κατάθλιψη είναι η δεύτερη συχνότερη, μετά τις διαταραχές του άγχους, ψυχική διαταραχή και, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), το 2020 θα αποτελεί τη δεύτερη αιτία λειτουργικής ανικανότητας παγκοσµίως. Σε όλο τον κόσμο περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν από κατάθλιψη ενώ περίπου ένα εκατομμύριο αυτοκτονούν ετησίως, με σημαντικό ποσοστό αυτών των αυτοκτονιών να σχετίζονται με την κατάθλιψη.

Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι υποφέρει από κατάθλιψη το 8% του ενήλικου πληθυσμού, συνεπώς στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 800.000 ασθενείς ετησίως. Η κατάθλιψη προτιμά τις γυναίκες (η αναλογία γυναικών/ ανδρών είναι δύο προς ένα) αλλά δεν κάνει διακρίσεις σε ό,τι αφορά την ηλικία, τη µόρφωση, το κοινωνικό επίπεδο ή την οικονοµική κατάσταση.

Η οικονοµική κρίση έχει σαφείς επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, καθώς αυξάνονται τα περιστατικά κατάθλιψης, διαταραχών άγχους, διαταραχών ύπνου, χρήσης αλκοόλ και αυτοκτονικών συµπεριφορών. Ωστόσο η κατάθλιψη είναι θεραπεύσιμη. Δεν πρέπει να φοβόμαστε να αναζητήσουμε τη βοήθεια του ειδικού ψυχικής υγείας. Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί ιδανικά με συνδυασμό φαρμακοθεραπείας και ψυχοθεραπείας. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά, ασφαλή και δεν προκαλούν εξάρτηση. Απαραίτητη προϋπόθεση για τη χρήση τους είναι η τακτική παρακολούθηση από ψυχίατρο.

Τα παραπάνω επισημαίνει ο επίκουρος καθηγητής Κλινικής Φαρµακολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Γεώργιος Παπαζήσης, ο οποίος σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ απαντά σε ερωτήματα σχετικά με την κατάθλιψη, τη διάγνωση και την αντιμετώπισή της καθώς και για τη συσχέτισή της με την οικονομική κρίση.

Τα συμπτώματα του καταθλιπτικού επεισοδίου είναι:

1. Καταθλιπτική διάθεση (έντονη θλίψη, λύπη, απογοήτευση, αίσθηµα κενού) κατά το µεγαλύτερο µέρος της ηµέρας, σχεδόν κάθε µέρα

2. Ανηδονία, δηλαδή έντονη ελάττωση της ευχαρίστησης ή του ενδιαφέροντος για όλες σχεδόν τις δραστηριότητες, που παλιότερα προκαλούσαν ευχαρίστηση. Το σύμπτωμα αυτό υπάρχει κατά το µεγαλύτερο µέρος της ηµέρας, σχεδόν κάθε µέρα

3. Σηµαντική απώλεια ή αύξηση βάρους

4. Αϋπνία ή υπερυπνία

5. Ψυχοκινητική διέγερση (ανησυχία, ευερεθιστότητα) ή επιβράδυνση (σκέψης, κινήσεων, λόγου)

6. Διαρκές αίσθηµα κόπωσης

7. Αίσθηµα υπερβολικής ενοχής ή αναξιότητας

8. Δυσκολία στη συγκέντρωση, στη µνήµη και στη λήψη αποφάσεων

9. Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας

Για να τεθεί διάγνωση επεισοδίου κατάθλιψης πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον πέντε από τα παραπάνω εννέα συµπτώµατα για τουλάχιστον δύο εβδοµάδες, καθώς και σηµαντική έκπτωση της λειτουργικότητας (οικογενειακή, επαγγελµατική, κοινωνική).

Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί με μέτρα για το κοινωνικό σύνολο και με εξατοµικευµένα μετρα, όπως τα φάρµακα και η ψυχοθεραπεία.

Σχετικά με το κοινωνικό σύνολο πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις οµάδες υψηλού κινδύνου, µε πρωταρχική δράση την υποστήριξη προγραµµάτων κοινωνικής πρόνοιας. Χρειάζεται επίσης ενίσχυση της πρωτοβάθµιας φροντίδας υγείας, καθώς και των συστηµάτων κοινωνικής υποστήριξης (τα λεγόμενα δίκτυα κοινωνικής ασφάλειας), όπως κοινωνικών και φιλανθρωπικών οργανώσεων.

Σε ό,τι αφορά την ατομική θεραπεία της κατάθλιψης η φαρµακοθεραπεία και ψυχοθεραπεία αλληλοσυµπληρώνονται. Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά και ασφαλή. Είναι απαραίτητη όμως η τακτική παρακολούθηση από ψυχίατρο. Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες φαρμάκων με τα οποία μπορεί να αντιµετωπιστεί η κατάθλιψη.  Χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης, με κυρίαρχες τη γνωστική ψυχοθεραπεία (γνωστική-συμπεριφορική, γνωστική-αναλυτική αλλά και άλλες), που στοχεύουν στην αναγνώριση των σκέψεων με συνδεδεμένα συναισθήματα και αλλαγή συμπεριφοράς. Βασική προϋπόθεση όμως σε όλες είναι η δημιουργία μιας σχέσης αυθεντικότητας, ειλικρίνειας και αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου, ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.