Εξι στους εκατό μαθητές θύματα σχολικού εκφοβισμού

Για σχολικές αίθουσες που μοιάζουν με …φυλακή και αυλές που θυμίζουν …εκτελεστικό απόσπασμα μιλάνε δεκάδες παιδιά στην Ελλάδα, τα οποία βιώνουν στο σχολικό τους περιβάλλον σπρωξίματα, κλωτσιές, χειρονομίες, βρισιές και απειλές που σημαδεύουν τις ψυχές και τα σώματά τους για όλη τους τη ζωή. Τα παιδιά αυτά είναι θύματα σχολικού εκφοβισμού και στην Ελλάδα του σήμερα ο αριθμός των μαθητών που υφίστανται μία καθημερινή τραγωδία αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς.

Χαρακτηριστικό είναι ότι σύμφωνα με έρευνα του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) για τους εφήβους στο σχολικό περιβάλλον, τουλάχιστον έξι στους εκατό μαθητές πέφτουν θύματα εκφοβισμού από συμμαθητές τους και είναι αληθινοί «πρωταγωνιστές» στα σκληρά και βίαια σενάρια που παίζονται μέσα στα ελληνικά σχολεία.

Όπως αποκαλύπτει η έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 4.141 μαθητές εφηβικής ηλικίας (ΣΤ΄ Δημοτικού, Β΄ Γυμνασίου και Α΄ Λυκείου) από 245 σχολικές μονάδες της χώρας, το 6,4% των μαθητών είχε υποστεί εκφοβισμό και ενοχλητικά πειράγματα τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα, μέσα στο τελευταίο δίμηνο πριν από τη διεξαγωγή της έρευνας, ενώ σε ποσοστό 7,5%, οι έφηβοι ανέφεραν ότι είχαν εκφοβίσει άλλο μαθητή στο σχολείο τουλάχιστον δύο φορές το μήνα κατά το προηγούμενο δίμηνο, με τα αγόρια να είναι πιο «ζωηρά» από τα κορίτσια.

Τα άκρως ανησυχητικά στοιχεία δείχνουν ότι το 10,7% των αγοριών και το 4,4% των κοριτσιών υιοθετούν επικίνδυνες συμπεριφορές μέσα στο σχολικό περιβάλλον. Τα παιδιά αυτά, αν και σε μικρή ηλικία, έχουν μάθει, δυστυχώς, να «παίζουν» πολύ καλά το ρόλο του θύτη. Διαδίδουν κακά σχόλια για την εθνική προέλευση ή την οικονομική κατάσταση συμμαθητών τους, καταστρέφουν πράγματα άλλων παιδιών ή απομονώνουν συμμαθητές τους από τις παρέες και τα απειλούν.

Μάλιστα, σύμφωνα με την έρευνα, η συμμετοχή σε εκφοβισμό είναι υψηλότερη μεταξύ των 13χρονων (9,6%) και των 15χρονων (8,8%) σε σύγκριση με τους 11χρονους (4,0%), ενώ, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές του ΕΠΙΨΥ, έπειτα από μια διαφαινόμενη κλιμάκωση του φαινομένου το 2010, τα επίπεδα εκφοβισμού επανήλθαν το 2014 σχεδόν στα επίπεδα του 2002, οπότε το 9,1% των εφήβων ασκούσε συχνά λεκτική, συναισθηματική ή σωματική βία σε συμμαθητές του.

Όπως έδειξε η έρευνα, το 7,8% του συνόλου των μαθητών είναι αναγκασμένο να δέχεται λεκτικά πειράγματα από άλλα παιδιά του σχολείου. Τα θύματα υφίστανται κοροϊδία, βρίσιμο, ειρωνείες μέχρι και συκοφαντικά γκράφιτι. Χαρακτηριστική η δήλωση παιδιού: «Με λέγανε βρωμιάρη κι έκαναν ότι μύριζα άσχημα μόλις τους πλησίαζα…».

Άλλη μορφή εκφοβισμού είναι τα πειράγματα, τα χυδαία γράμματα, το ανεπιθύμητο άγγιγμα και οι χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου, τα οποία υφίστανται το 6,6% των μαθητών. Επίσης, τα παιδιά δεν διστάζουν να διαδώσουν ψέματα και φήμες για συμμαθητές τους (σε ποσοστό 4,9%), αλλά και να αποκλείσουν άλλα παιδιά από διάφορες ενδοσχολικές δραστηριότητες (σε ποσοστό 4,5%).

Στην έρευνα αναφέρονται και άλλοι τρόποι εκφοβισμού, όπως η χρήση σωματικής βίας, με σπρωξίματα, κλωτσιές, χαστούκια και τράβηγμα μαλλιών (σε ποσοστό 2%), άσχημοι χαρακτηρισμοί για την εθνικότητα (1,9%) και τη θρησκεία (1,4%), ενώ, όπως φαίνεται, κάποια παιδιά δεν διστάζουν ακόμη και να εκφοβίσουν συμμαθητές τους μέσω ηλεκτρονικών μηνυμάτων (1,1%) ή μέσω φωτογραφιών στο διαδίκτυο (0,7%). Χαρακτηριστική η δήλωση παιδιού: «Άνοιξαν ξαφνικά την τουαλέτα, μ΄ έβγαλαν φωτογραφία με το κινητό και μετά την έδειχναν στα άλλα παιδιά…».

Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τις εφιαλτικές, πολλές φορές, καταστάσεις που βιώνουν οι νέοι στα σχολεία και τονίζουν ότι γονείς και καθηγητές πρέπει να βρίσκονται σε επιφυλακή.

Οποιαδήποτε ξαφνική, χωρίς εμφανές αίτιο αλλαγή στη συμπεριφορά, στη διάθεση, στην όρεξη, στον ύπνο, στη σχολική επίδοση των παιδιών αλλά και στη γνώμη που εκφράζουν για κάποια άτομα θα πρέπει να τους προβληματίσει και να τους οδηγήσει στο να διερευνήσουν με διακριτικό τρόπο τι μπορεί να συμβαίνει.

Αν οι γονείς αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει να προσπαθήσουν να κουβεντιάσουν μαζί του τόσο γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού όσο και ειδικά για την εμπειρία του. Σε κάθε περίπτωση πρέπει να απενοχοποιήσουν το παιδί και να του εξηγήσουν ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται άσχημα.

Δυστυχώς, τα περισσότερα παιδιά φοβούνται να μιλήσουν και αυτό είναι το πρόβλημα. Νιώθουν ενοχή, ντροπή και θεωρούν πως θα τιμωρηθούν ή δεν θα βοηθηθούν, εάν το ομολογήσουν. Είναι, λοιπόν, καθήκον των γονιών να εξασφαλίσουν μια ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί τους και να του δείξουν πώς να αντιμετωπίζει το φαινόμενο, ενισχύοντας φυσικά την αυτοπεποίθηση του.

Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει οι γονείς να βάλουν το παιδί τους που έχει υποστεί τον εκφοβισμό σε διαδικασία αντεκδίκησης, καθώς τέτοιες «στρατηγικές» δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.