Αφιέρωμα: Νευρική ανορεξία & βουλιμία- Μέρος Β’: Τρόποι αντιμετώπισης

Η ινσουλινοαντίσταση, η οστεοπενία, η οστεοπόρωση, η διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς, η υπερχοληστεριναιμία, η μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας και η κατάθλιψη είναι μόνο κάποιες από τις απειλές τις οποίες αντιμετωπίζει η υγεία των πασχόντων από ψυχογενή ανορεξία ή ψυχογενή βουλιμία. Πόσο αναστρέψιμες λοιπόν είναι οι συγκεκριμένες βλάβες που μπορεί να προκληθούν στον οργανισμό ενός ατόμου που πάσχει από τη συγκεκριμένη διαταραχή και ποιές διατροφικές συνήθειες θα έπρεπε να υιοθετήσει. Η προϊσταμένη του Τμήματος Διατροφής του Ιατρικού Διαβαλκανικού Κέντρου, διαιτολόγος- διατροφολόγος Μαρία Κοκκίνου δίνει την επιστημονική απάντηση.

Πόσο αναστρέψιμες είναι οι βλάβες στον οργανισμό;
Οι περισσότερες από τις προαναφερθείσες αλλαγές είναι αναστρέψιμες, όταν το άτομο ξεκινήσει να τρώει φυσιολογικά και αποκτήσει ένα υγιές σωματικό βάρος, αλλά ορισμένες δεν είναι και μπορεί να έχουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. Από αυτή την άποψη, ο σκελετός, ιδιαίτερα η οστεοπόρωση και η καθυστέρηση της ανάπτυξης, τα δόντια, το αναπαραγωγικό σύστημα και ο εγκέφαλος είναι ιδιαζόντως ευάλωτα. Το χαμηλό ανάστημα, η οστεοπόρωση, και η υπογονιμότητα μπορεί να είναι επιπλοκές μακράς διάρκειας. Οι διατροφικοί στόχοι της θεραπείας ασθενών με διατροφικές διαταραχές είναι η διόρθωση των βιοχημικών ανωμαλιών, η επαρκής κυτταρική λειτουργία, π.χ. επιδιόρθωση διατροφικών ελλείψεων και η αναδόμηση της σύστασης του σώματος σε βιοχημικό επίπεδο. Οι ανισορροπίες μπορεί να παρεμποδίζουν τη συνολική πρόοδο του ατόμου, π.χ. ο κακός έλεγχος της γλυκόζης μπορεί να ωθεί σε υπερφαγία. Όμως είναι περισσότερο σημαντικό να καθιερωθούν υγιεινές διατροφικές συνήθειες προτού η θεραπεία επικεντρωθεί στις βιοχημικές ανισορροπίες του ατόμου. Επιπλέον, η βελτίωση της γενικότερης διατροφικής κατάστασης του ατόμου μπορεί από μόνη της να επαναφέρει κάποιες ισορροπίες.

Ποιές διατροφικές συνήθειες θα έπρεπε να υιοθετήσουν τα άτομα με νευρογενή ανορεξία ή βουλιμία, προκειμένου να θεραπευτούν;
Θα ήταν χρήσιμο, τα άτομα με νευρογενή ανορεξία ή νευρογενή βουλιμία να ξεκινούν καταγραφή της διατροφής και των συναισθημάτων τους σε ημερολόγιο. Οι στόχοι όσον αφορά τη διατροφή καλό θα ήταν να είναι πολύ μικροί- π.χ. αποφυγή κατανάλωσης light αναψυκτικών για μια ημέρα. Το αρχικό πλάνο διατροφής προτείνεται να γίνει μαζί με τους ασθενείς, να είναι απλό, λιτό και εφικτό, αρχικά χαμηλών θερμίδων με την πρόταση να τρώνε όσο έτρωγαν και λίγο παραπάνω, να περιλαμβάνει ‘ασφαλή’ τρόφιμα για να μην νιώσουν ότι χάνουν τον έλεγχο και να αποφευχθεί η χρήση ‘απαγορευμένων’ τροφών.

Οι ‘απαγορευμένες’ τροφές θα πρέπει να επανεισαχθούν στο διαιτολόγιό τους, σταδιακά και με αργό ρυθμό, ξεκινώντας από τις τροφές με τον μικρότερο ‘βαθμό φόβου’. Επιπλέον συστήνεται, τα άτομα με διατροφικές διαταραχές, να μην καταναλώνουν τέτοιες τροφές σε καταστάσεις που είναι στρεσαρισμένα ή πολύ πεινασμένα.

Καλό θα ήταν να καταναλωθούν τρία κύρια γεύματα και δύο μικρά σνακ ενδιάμεσα για την ισορροπία της γλυκόζης και της ενέργειας. Τα σνακ θα μπορούσε να είναι φρούτα ή λαχανικά συνδυασμένα με μία μικρή δόση πρωτεΐνης- π.χ. ξηρούς καρπούς, σπόρους ή τυρί -και αποφυγή επεξεργασμένων υδατανθράκων.

Η κατανάλωση γευμάτων θα πρέπει να γίνεται κάθε 3-4 ώρες. Έτσι θα ισορροπήσουν τα επίπεδα γλυκόζης και ινσουλίνης. Κάθε ένα από τα κύρια γεύματα θα πρέπει να περιλαμβάνει περίπου 20 γραμμάρια πρωτεΐνης από πουλερικά, ψάρι, αυγά, γαλακτοκομικά, όσπρια και ξηρούς καρπούς. Με αυτό τον τρόπο θα υπάρξει έλεγχος στην επιθυμία για υδατάνθρακες. Με την επαρκή πρωτεΐνη, το σώμα θα μπορέσει να δημιουργήσει μύες, ορμόνες και νευροδιαβιβαστές.

Το καθημερινό διαιτολόγιο θα πρέπει να περιλαμβάνει κάποια ποσότητα απαραίτητων λιπαρών οξέων- π.χ. ψάρια, ξηρούς καρπούς, σπόρους και ελαιόλαδο -για να πετύχουμε ορμονική ισορροπία. Μπορούμε να προτείνουμε δύο κουταλιές σούπας τριμμένους ξηρούς καρπούς την ημέρα μέσα σε σαλάτα ή μέσα σε γάλα με δημητριακά. Η κατανάλωση λαχανικών και φρούτων, που είναι πλούσια σε φυτικές ίνες, βιταμίνες και μέταλλα,είναι απαραίτητη για της διατήρηση της αλκαλικής ισορροπίας στο σώμα και για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας.

Η επαρκής κατανάλωση νερού, 1-2 λίτρα την ημέρα, είναι απαραίτητη για ενυδάτωση και ανακούφιση από τη δυσκοιλιότητα. Γενικά, καλό θα ήταν να επιλεχθούν τροφές πλούσιες σε τρυπτοφάνη- π.χ. κοτόπουλο, γαλοπούλα, τόνος, φασόλια, βρώμη, φακές ρεβίθια και σπόροι για αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης.

Προτείνεται, επίσης, η αποφυγή προϊόντων light, καφέ, ζάχαρης και σοκολάτας. Τέλος, προτείνεται η κατανάλωση τουλάχιστον 600 ml γάλακτος, κυρίως λόγω της περιεκτικότητάς του σε φώσφορο. Έτσι αποφεύγουμε υποσφαταιμία και βοηθούμε τον μεταβολισμό των υδατανθράκων.